Τον Απρίλιο του 2022 έγινε μια από τις πολλές τριμερείς Συνόδους των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΕΝ οι τρεις υπουργοί συζήτησαν -μεταξύ άλλων- για το «εμβληματικό έργο» EuroAsia Interconnector, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Όπως σχολιάστηκε τότε στο energypress, «είναι η πρώτη φορά σε υπουργική συνάντηση των υπουργών Ενέργειας των τριών χωρών κατά την οποία θα συμμετέχουν και εταιρείες».[1]
Πράγματι, καταβάλλονται προσπάθειες να προχωρήσει ένα έργο που ξεκίνησε ως πρωτοβουλία ιδιωτικής εταιρείας και όχι της Κύπρου όπως κάποιοι πιστεύουν. Για να γίνει αυτό κατορθωτό αξιοποιείται ως όχημα ο Διαχειριστής του Δικτύου Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Ο ΑΔΜΗΕ, που από το 2021 συνδράμει το έργο ως τεχνικός σύμβουλος και που ήδη έχει εξασφαλίσει αρχική επενδυτική συμμετοχή του με ποσοστό 25% (με τελική συμμετοχή το 33%) στο μετοχικό κεφάλαιο του Euroasia Interconnector, πρόσφατα ορίστηκε ως φορέας υλοποίησης του έργου. «Ο Νάσος Κτωρίδης, Διευθύνων Σύμβουλος της EuroAsia Interconnector Ltd τόνισε: «Νιώθουμε περηφάνια και μεγάλη ικανοποίηση που μετά από 12 χρόνια σκληρής δουλειάς και ολοκλήρωσης του σταδίου ωρίμανσης του έργου, παραδίδουμε στον ΑΔΜΗΕ τη σκυτάλη έναρξης της κατασκευής ενός έργου κορυφαίας ενεργειακής και γεωπολιτικής σημασίας για την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Ευρώπη. Η ανάληψη από τον ΑΔΜΗΕ του Φορέα Υλοποίησης του έργου της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης, αποτελεί εχέγγυο για την επιτυχημένη ολοκλήρωσή του».[2]
Κατά τη Ναυτεμπορική «Η είσοδος του ΑΔΜΗΕ στο μετοχικό κεφάλαιο της EuroAsia Interconnector ικανοποιεί την απαίτηση της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (DG ENER) για τη μετοχική συμμετοχή Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς (TSO) ως εγγυητή για την ηλεκτρική ασφάλεια των τριών κρατών της Ανατολικής Μεσογείου.».[3] Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε χρηματοδοτήσει με ευρωπαϊκούς πόρους το έργο πολύ πριν από αυτή την εξέλιξη.
E.E.: Επενδύει 657 εκατ. ευρώ στον EuroAsia Interconnector, businessenergy.gr
Η χρηματοδότηση
Για το Κρήτη-Κύπρος έχουν διασφαλισθεί ευρωπαϊκοί πόροι ύψους 657 εκατ. ευρώ, μέσω του προγράμματος «Ενώνοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility). Σύμφωνα με πληροφορίες, τα κεφάλαια που απομένουν εκτιμώνται σε 800 εκατ. ευρώ περίπου, από τα οποία το 35% θα καλυφθεί από την Ελλάδα μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων των εγχώριων καταναλωτών, όπως προβλέπει η συμφωνία διασυνοριακού επιμερισμού κόστους (CBCA) μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών των δύο κρατών.[3] Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) έχει απορρίψει το αίτημα δανειοδότησης που είχε υποβληθεί από την EuroAsia Interconnector για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού και ο ΑΔΜΗΕ βρίσκεται τώρα σε επικοινωνία με την ΕΤΕπ, επαναφέροντας το αίτημα.[4]
Η Κύπρος
Η Κύπρος δεν έχει αναπτύξει αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς σε μεγάλη κλίμακα και η εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα θα διαρκέσει πολύ ακόμα. Η διασύνδεση, ως εκ τούτου, εξυπηρετεί την εγκατάσταση τέτοιων σταθμών. Έτσι η Κύπρος θα μπορέσει να υποβάλει και Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα με τις γνωστές προδιαγραφές της «πράσινης» μετάβασης.
Ωστόσο το Κυπριακό Δημόσιο δεν συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο του EuroAsia Interconnector! Σε ερώτηση που έγινε στον κ. Παναγίδη, γενικό διευθυντή του Υπουργείου Ενέργειας, απάντησε ότι «η κυριότερη καθυστέρηση οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιδιωτικός φορέας υλοποίησης θα έπρεπε (σ.σ. και προφανώς δεν το έπραξε) να είχε ολοκληρώσει το χρηματοδοτικό πλάνο του έργου, δηλαδή να εξασφαλίσει μέσω ιδίων κεφαλαίων, χορηγιών, δανεισμού ή/και επενδυτών το συνολικό ποσό που απαιτείται». Το κράτος συμφώνησε να παραχωρήσει στην εταιρεία 100 εκατ. με τη μορφή δανείου και με συγκεκριμένες προϋποθέσεις:
- Η EuroAsia να εξασφαλίσει χρηματοδότηση από την ΕΕ,την ΕΤΕπ και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
- Η Δημοκρατία θα διορίσει υπεύθυνο έργου, εκ μέρους της, για να παρακολουθεί στενά την πρόοδο του έργου και να λαμβάνονται μέτρα αν κριθούν αναγκαία.
- Στο δ.σ. της εταιρείας θα διοριστούν ως μέλη ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Ενέργειας και ένας του Υπ. Οικονομικών.
- «Η απόδοση της επένδυσης της ΚΔ θα μετακυλιστεί προς όφελος του καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας».[5]
Ωστόσο, αποτελεί πονοκέφαλο για την Κύπρο το γεγονός ότι «η εταιρεία που αναπτύσσει την διασύνδεση προχώρησε σε αίτημα στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) για θέσπιση τελών στους καταναλωτές με στόχο την έναρξη ανάκτησης του κόστους του έργου, καθώς μπορεί νομικά ο Euroasia να αρχίσει να διεκδικεί το κόστος ανάκτησης από την στιγμή που η κατασκευή του έργου ξεκινά. Κάτι που με βάση αυτή την οπτική θα αφορά μελλοντικά και την ΡΑΑΕΥ και κατά συνέπεια και τους Έλληνες καταναλωτές.».[6]
Το Ισραήλ
Το Ισραήλ πρακτικά δεν έχει κάνει κάτι για το τμήμα της διασύνδεσης Ισραήλ – Κύπρος με αποτέλεσμα το Κρήτη – Κύπρος να έχει προχωρήσει ανεξάρτητα από το Κύπρος – Ισραήλ, όπως παλιότερα είχε προχωρήσει ανεξάρτητα το Κρήτη – Αττική. Κι εδώ ο ΑΔΜΗΕ εμφανίζεται να κάνει το θαύμα του! Φέρεται να ήλθε ο ίδιος σε προκαταρκτική συμφωνία με ισραηλινό fund για την είσοδό του στο μετοχικό κεφάλαιο του Euroasia Interconnector με ποσοστό έως 33%.[7] Δεν είναι βέβαια εύκολο να προβλέψει κανείς αν αυτό το δεδομένο αρκεί για να προχωρήσει η διασύνδεση Κύπρου – Ισραήλ ή αν αυτό θα ανατραπεί από τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο που δημιουργούν νέους συσχετισμούς και ισορροπίες, όπως και νέες προτεραιότητες.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς», φύλλο 655,
14 Οκτωβρίου 2023
[1] Ολοκληρώθηκε η τριμερής των υπουργών Ενέργειας Ισραήλ, Ελλάδας, Κύπρου – Νέος σταθμός LNG στην Κύπρο και αξιοποίηση των κοιτασμάτων της περιοχής, energypress.gr
[2] “Μπαίνει” στο μετοχικό κεφάλαιο του Euroasia ο ΑΔΜΗΕ φέρνοντας πιο κοντά τη διασύνδεση Κύπρου-Κρήτης – Η ΜΕΤΚΑ ανάδοχος για τη σύνδεση με Βουλγαρία, energypress.gr
[3] ΑΔΜΗΕ: Μέτοχος στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Κύπρου- Ισραήλ, naftemporiki.gr
[4] ΑΔΜΗΕ: Σε διαπραγματεύσεις για τη διασύνδεση Κύπρος-Ελλάδα-Ισραήλ – Τι σηματοδοτεί η συμφωνία, sofokleous10.gr
[5] Κύπρος: Δεν έχουν βρεθεί ιδιωτικά κεφάλαια για τον EuroAsia Interconnector λέει το Υπουργείο Ενέργειας – Συζήτηση αύριο στη Βουλή, energypress.gr
[6] Κύπρος: Σε νέες περιπέτειες ο Euroasia, έπειτα από αίτημα προς τη ΡΑΕΚ για θέσπιση τελών στους καταναλωτές , energypress.gr
[7] Συμφωνία του ΑΔΜΗΕ με Ισραηλινό fund για είσοδό του στον EuroAsia με ποσοστό έως 33% – Σημαντικό βήμα για τη βιωσιμότητα του project, energypress.gr